Tiêu chảy trong tuần đầu đời là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây chết sơ sinh, giảm tăng trưởng và tăng chi phí điều trị cho người chăn nuôi. Việc nhận biết sớm dấu hiệu và nguyên nhân không chỉ giúp xử lý kịp thời mà còn góp phần giảm thiểu lây lan trong trại.

Tiêu chảy xuất hiện từ ngày nào?

Heo con có thể bị tiêu chảy ngay từ ngày đầu sau sinh, tuy nhiên đỉnh điểm thường rơi vào ngày thứ 3 đến thứ 5. Tùy thời điểm xảy ra, nguyên nhân có thể khác nhau:

• Ngày 1–2: thường do heo con yếu, không bú được, viêm rốn hoặc nhiễm khuẩn sơ sinh

• Ngày 3–5: thường liên quan đến virus đường ruột hoặc vi khuẩn gây bệnh

• Ngày 6–7: có thể do môi trường úm không phù hợp hoặc do lây nhiễm chéo trong chuồng

Việc quan sát kỹ thời điểm khởi phát giúp định hướng nguyên nhân và cách xử lý phù hợp.

Heo con yếu dễ bị bỏ rơi và tiêu chảy

Trong một ổ, nếu có vài con tiêu chảy trong khi số còn lại khỏe mạnh, nguyên nhân thường nằm ở bản thân từng cá thể:

• Heo con quá nhẹ cân, yếu, không tiếp cận được vú sữa

• Tổn thương do bấm răng không đúng kỹ thuật khiến đau miệng, không bú

• Nhiễm trùng qua rốn hoặc trầy xước khi đỡ đẻ không vệ sinh

• Heo nằm xa vùng ấm, bị lạnh bụng, tiêu hóa kém

Những cá thể này cần được theo dõi sát và hỗ trợ bú, giữ ấm, bôi sát trùng vùng rốn để ngăn nhiễm khuẩn kế phát.

Cả ổ cùng tiêu chảy: phải nghĩ đến nguyên nhân từ mẹ hoặc môi trường

Nếu toàn bộ heo con trong ổ đều tiêu chảy, rất có thể nguyên nhân đến từ:

• Nái không có sữa hoặc sữa kém chất lượng, không đủ kháng thể

• Nái bị viêm vú, viêm tử cung dẫn đến rối loạn miễn dịch cho con

• Môi trường chuồng đẻ không sạch, sát trùng kém

• Nhiễm virus lan rộng như PED, Rota, TGE

Trong những trường hợp này, xử lý cá thể không hiệu quả. Cần đánh giá lại sức khỏe nái, chất lượng sữa, vệ sinh chuồng và áp dụng biện pháp phòng ngừa diện rộng.

Biểu hiện cần nhận biết sớm

Heo con bị tiêu chảy thường có các dấu hiệu:

• Đi phân lỏng, màu trắng sữa, vàng, xanh xám tùy nguyên nhân

• Lông xù, ủ rũ, nằm tụ lại, giảm bú hoặc bỏ bú

• Mất nước nhanh, da nhăn, hốc mắt trũng

• Một số con có biểu hiện viêm rốn, rốn ướt, đỏ, sưng hoặc chảy dịch

Cần tách heo bệnh, giữ ấm và bổ sung điện giải – men tiêu hóa ngay khi thấy các triệu chứng này.

Không nên vội dùng kháng sinh

Không phải mọi trường hợp tiêu chảy đều cần dùng thuốc. Một số lưu ý:

• Nếu chỉ 1–2 con bị và vẫn bú tốt, nên theo dõi thêm 6–12 giờ

• Cải thiện nhiệt độ úm, giữ chuồng khô, vệ sinh máng nước

• Chỉ dùng kháng sinh khi có dấu hiệu sốt, phân lẫn máu, viêm rốn nặng

• Ưu tiên dùng men tiêu hóa, vitamin C, điện giải sớm để hỗ trợ đường ruột

Việc lạm dụng thuốc có thể gây kháng kháng sinh, rối loạn hệ vi sinh và tốn kém không cần thiết.

Hiểu heo con để cứu cả lứa

Tiêu chảy tuần đầu là thước đo phản ánh khả năng quản lý của trại. Nắm bắt đúng nguyên nhân và xử lý từ sớm không chỉ cứu được cá thể mà còn giúp bảo vệ đàn, tiết kiệm chi phí thuốc men và duy trì tỷ lệ nuôi sống cao.

Trong bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào vai trò của heo nái – từ tình trạng viêm vú, viêm tử cung đến cách bổ sung dinh dưỡng trước sinh để chủ động ngăn ngừa tiêu chảy cho heo con.