Trong chăn nuôi heo, ít có bệnh nào để lại hậu quả nặng nề như bệnh lở mồm long móng ở heo. Đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây lan nhanh trong đàn, có khả năng bùng phát thành dịch lớn ở nhiều địa phương. Dù tỷ lệ chết trực tiếp không cao, nhưng hậu quả về năng suất, chi phí phòng trị và giá trị thương phẩm khiến người nuôi heo chịu thiệt hại nặng nề.
Bệnh lở mồm long móng ở heo do Aphtae epizootica virus gây ra. Virus này tấn công vào nhiều loài động vật móng guốc chẵn, nhưng heo lại là một trong những vật chủ dễ nhiễm nhất. Sau khi xâm nhập, virus làm heo sốt cao, mệt mỏi, xuất hiện mụn nước ở miệng, lưỡi, mõm, kẽ móng và thậm chí ở bầu vú nái đang nuôi con. Khi mụn nước vỡ, con vật đau đớn, bỏ ăn, giảm bú, dẫn đến đàn con còi cọc, dễ chết rải rác.
Khác với nhiều bệnh khác, lở mồm long móng có tính lây lan cực mạnh. Virus phát tán qua dịch tiết, nước bọt, phân, nước tiểu, thậm chí lây qua gió, dụng cụ chăn nuôi và cả phương tiện vận chuyển. Chỉ cần một vài con nhiễm bệnh, nguy cơ cả đàn bị lây là rất cao. Trong điều kiện không kiểm soát, tỷ lệ heo mắc bệnh trong đàn có thể lên tới gần 100%.
Dù tỷ lệ chết thường thấp hơn so với bệnh dịch tả lợn châu Phi, nhưng thiệt hại mà LMLM gây ra lại đến từ nhiều khía cạnh khác: heo thịt chậm lớn, giảm tăng trọng; heo nái sảy thai hoặc giảm sữa; sản phẩm từ đàn heo bệnh khó tiêu thụ. Các hộ nuôi chịu thiệt hại trực tiếp, còn thương lái, lò mổ và cả chuỗi cung ứng cũng bị ảnh hưởng.
Người nuôi có thể nhận biết bệnh lở mồm long móng ở heo qua những dấu hiệu sau:
Heo sốt cao, mệt mỏi, ủ rũ, giảm ăn rõ rệt.
Miệng và lưỡi xuất hiện mụn nước, sau vỡ để lại vết loét, heo chảy nhiều dãi màu trắng như bọt xà phòng.
Kẽ móng, vành móng bị tấy đỏ, nổi mụn nước rồi loét, khiến heo đi lại khó khăn, nhiều con nằm bẹp, không di chuyển được.
Nái đang nuôi con thường bị mụn nước ở vú, gây đau, không cho con bú. Đàn con vì thế còi cọc, đói sữa và chết lẻ tẻ.
Những dấu hiệu này nếu không phát hiện sớm sẽ nhanh chóng lan rộng và làm cả đàn suy yếu.
Bệnh lở mồm long móng ở heo gây ra nhiều dạng thiệt hại:
Giảm năng suất: heo thịt tăng trưởng chậm, xuất chuồng muộn, tiêu tốn nhiều cám.
Thiệt hại đàn nái: giảm khả năng sinh sản, nái sảy thai, mất sữa, đàn con kém sức sống.
Chi phí điều trị và phòng dịch tăng cao: từ sát trùng chuồng trại đến chăm sóc hỗ trợ.
Thị trường tiêu thụ bị ảnh hưởng: heo trong vùng dịch khó bán, giá giảm mạnh, nguy cơ tồn đàn cao.
Bệnh lở mồm long móng ở heo không phải là bệnh mới, nhưng mức độ nguy hiểm chưa bao giờ giảm đi. Với đặc điểm lây lan cực nhanh, thiệt hại kinh tế nặng nề và khó kiểm soát nếu dịch bùng phát, đây vẫn là nỗi lo hàng đầu trong chăn nuôi heo. Nhận biết sớm, chủ động phòng ngừa và thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp vệ sinh, kiểm dịch chính là cách duy nhất để bảo vệ đàn heo và hạn chế thấp nhất thiệt hại cho người chăn nuôi.