Trong chăn nuôi heo, nhiều người thường nghĩ bệnh chỉ xuất hiện khi có vi khuẩn hoặc virus tấn công. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, heo có thể mắc bệnh ngay cả khi không có mầm bệnh, chỉ vì điều kiện nuôi dưỡng, môi trường hoặc dinh dưỡng không đảm bảo. Hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh là bước đầu tiên để phòng bệnh đúng hướng, giảm thiểu rủi ro trong đàn.

Đây là nhóm nguyên nhân phổ biến và nguy hiểm nhất trong chăn nuôi heo. Các tác nhân chính gồm vi khuẩn, virus và nấm.
Vi khuẩn: thường gây các bệnh như viêm phổi, tiêu chảy, nhiễm trùng rốn, tụ huyết trùng… Bệnh do vi khuẩn có thể điều trị bằng kháng sinh nếu phát hiện sớm và dùng đúng loại thuốc.
Virus: gây ra các bệnh nguy hiểm như dịch tả heo châu Phi (ASF), tai xanh (PRRS), lở mồm long móng (LMLM) hay bệnh tiêu chảy do coronavirus. Bệnh do virus không thể chữa khỏi bằng kháng sinh, chỉ có thể phòng bằng vắc xin và biện pháp an toàn sinh học.
Nấm: ít gặp hơn nhưng vẫn có thể gây tổn thương da, viêm hô hấp hoặc làm heo giảm tăng trọng nếu chuồng trại ẩm thấp, kém vệ sinh.
Bệnh do vi sinh vật thường lây lan nhanh, dễ bùng phát thành dịch lớn. Ngoài thiệt hại trực tiếp từ heo chết, người nuôi còn mất nhiều chi phí điều trị, tiêu độc khử trùng và thời gian tái đàn.
.jpg)
Ký sinh trùng là nhóm tác nhân “ăn bám” trên cơ thể heo, bao gồm nội ký sinh (sống bên trong cơ thể) và ngoại ký sinh (sống ngoài da).
Nội ký sinh trùng: như giun đũa, sán lá gan, cầu trùng… sống trong ruột, gan, phổi, hút máu và cướp dinh dưỡng khiến heo gầy yếu, tăng trọng chậm, dễ nhiễm thêm các bệnh khác.
Ngoại ký sinh trùng: như ve, rận, ghẻ… gây ngứa ngáy, tổn thương da, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm xâm nhập. Những trại heo không thường xuyên tắm rửa, sát trùng dễ xuất hiện nhóm ký sinh này.
Ký sinh trùng tuy không gây chết nhanh như virus, nhưng làm đàn heo suy yếu dần, năng suất giảm rõ rệt.
Đây là nguyên nhân mà nhiều hộ nuôi thường bỏ qua. Một con heo khỏe mạnh vẫn có thể “đổ bệnh” nếu sống trong điều kiện môi trường không phù hợp.
Thức ăn, nước uống: nếu bị mốc, nhiễm khuẩn hoặc ôi thiu sẽ gây rối loạn tiêu hóa, ngộ độc. Nước uống nhiễm bẩn còn là nguồn lây nhiều bệnh nguy hiểm.
Chăm sóc kém: thiếu thức ăn, thiếu nước, vận chuyển thô bạo khiến nái sảy thai, heo stress kéo dài.
Thời tiết bất lợi: nắng nóng, ẩm ướt hoặc rét đột ngột đều khiến sức đề kháng heo giảm, dễ mắc bệnh hô hấp, tiêu chảy.
Những yếu tố này tuy không phải mầm bệnh trực tiếp, nhưng lại làm hệ miễn dịch heo suy yếu – tạo “cơ hội vàng” cho vi khuẩn và virus tấn công.

Ngoài các yếu tố kể trên, người chăn nuôi cũng có thể vô tình mang mầm bệnh vào trại nếu không tuân thủ quy trình sát trùng. Giày dép, quần áo, xe cộ, dụng cụ chăn nuôi đều có thể là “cầu nối” giữa trại bệnh và trại khỏe. Bởi vậy, việc tuân thủ quy định an toàn sinh học, sát trùng kỹ trước khi vào khu nuôi là điều bắt buộc.
Bệnh ở heo không chỉ đến từ mầm bệnh mà còn chịu ảnh hưởng lớn từ môi trường và cách quản lý. Việc chỉ tập trung dùng thuốc khi heo đã bệnh là chưa đủ. Người nuôi cần chủ động phòng bệnh từ gốc – bắt đầu từ chuồng trại sạch, thức ăn và nước uống đảm bảo, tiêm phòng đúng lịch và kiểm soát tốt điều kiện chăm sóc. Chỉ khi loại bỏ được các yếu tố nguy cơ, đàn heo mới thực sự khỏe mạnh và phát triển bền vững