Trong chăn nuôi heo, khi heo con run rẩy, heo nái sảy thai hoặc cả đàn cùng xanh xao thiếu máu, người ta thường nghĩ đến PRRS hay dịch tả. Nhưng có một “thủ phạm” thầm lặng khác – Mycoplasma suis, vi khuẩn ký sinh hồng cầu có thể gây nên hàng loạt rối loạn sinh lý và thiệt hại kinh tế nghiêm trọng mà ít trại nào chú ý đúng mức.
Mycoplasma suis (trước đây từng được gọi là Eperythrozoon suis) là một vi khuẩn thuộc nhóm Mycoplasma nhưng có đặc điểm ký sinh trực tiếp trên bề mặt tế bào hồng cầu. Nó không có vách tế bào nên rất linh hoạt và khó tiêu diệt triệt để.
Vi khuẩn này sống trong máu heo và phá hủy hồng cầu bằng cách:
Gây vỡ màng tế bào máu
Kích hoạt cơ chế miễn dịch của cơ thể phá hủy hồng cầu bị nhiễm
Gây tắc vi mạch và tổn thương gan, thận, lách
Kết quả là heo bị thiếu máu nghiêm trọng, vàng da, suy gan, dẫn đến suy nhược toàn thân và sảy thai hàng loạt nếu xảy ra trên đàn nái.
Điểm nguy hiểm của Mycoplasma suis là bệnh thường không bùng phát rầm rộ như các bệnh dịch cấp tính. Thay vào đó, bệnh tiến triển âm thầm, có thể tồn tại dưới dạng nhiễm mạn tính, chỉ bùng phát khi có yếu tố kích thích như:
Thời tiết thay đổi, vận chuyển
Ghép đàn, phối giống
Heo bị stress hoặc kèm theo các bệnh khác (PRRS, PCV2...)
Chính vì vậy, nhiều trại thường bỏ sót hoặc nhầm lẫn với các vấn đề thông thường như thiếu máu, thiếu sắt, PRRS hay nhiễm khuẩn kế phát.
Mycoplasma suis gây ảnh hưởng đến hầu hết các nhóm tuổi trong đàn:
Heo nái mang thai: tụ huyết âm hộ, sảy thai, chết lưu, mất sữa, không lên giống
Heo con sơ sinh: sốt, run, vàng da, thở khó, tiêu chảy nhẹ, chết rải rác
Heo hậu bị – heo thịt: chậm lớn, niêm mạc nhợt, tai tím, hoại tử da nhẹ, tăng tỷ lệ loại thải
Các triệu chứng có thể đến rồi đi, không ổn định, khiến việc chẩn đoán càng khó khăn hơn.
Nhiều nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy Mycoplasma suis lưu hành khá phổ biến ở các trại có quy mô trung bình và lớn, nhưng tỷ lệ được chẩn đoán đúng rất thấp.
Thường xuất hiện theo chu kỳ trong năm, đặc biệt vào mùa hè và mùa thu
Có thể cùng lúc xuất hiện với PRRS, PCV2, Salmonella...
Bệnh có thể tồn tại ở trạng thái mang trùng, kéo dài trong nhiều tháng
Điều này lý giải vì sao một số trại dù tiêm phòng đầy đủ, vẫn có tỷ lệ heo sảy thai, heo con chết cao không rõ nguyên nhân.
Với tính chất âm thầm và khả năng “ẩn mình” trong máu, Mycoplasma suis đòi hỏi người nuôi cần:
Quan sát kỹ triệu chứng thiếu máu, rối loạn sinh sản bất thường
Xét nghiệm máu bằng phương pháp nhuộm Giemsa hoặc PCR chuyên biệt
Chú ý đến biểu hiện trên cả heo con và nái để có cái nhìn tổng thể
Trong bài viết tiếp theo, cùng Mind Farm tìm hiểu kỹ hơn triệu chứng điển hình của bệnh Mycoplasma suis trên từng nhóm tuổi – giúp bà con nhận diện nhanh và xử lý kịp thời để giảm thiệt hại.