Heo đực giống và heo thịt là hai nhóm vật nuôi có vai trò quyết định đến năng suất và hiệu quả kinh tế của cả trại chăn nuôi. Tuy nhiên, trong điều kiện thời tiết nắng nóng kéo dài, nếu không kiểm soát tốt stress nhiệt, cả hai đều bị ảnh hưởng nặng nề: heo đực giảm khả năng phối giống, chất lượng tinh kém; heo thịt bỏ ăn, chậm lớn, hao hụt tăng cao.

Heo đực giống bị stress nhiệt: Giảm chất lượng tinh

Khác với heo nái, heo đực thường ít được chú ý trong việc chống nóng, nhưng trên thực tế, đây là nhóm cực kỳ nhạy cảm với nhiệt độ.

Khi heo đực rơi vào trạng thái stress nhiệt, bà con có thể dễ dàng quan sát thấy những biểu hiện sau:

• Lười nhảy giá, ít hứng thú với phối giống

• Tinh dịch thu được ít, độ đậm đặc thấp

• Tỷ lệ tinh trùng dị dạng, chết cao

• Nồng độ và độ di động của tinh giảm rõ rệt

• Nếu bị stress kéo dài, thời gian hồi phục chức năng sinh dục có thể mất vài tuần, thậm chí cả tháng sau khi nhiệt độ trở lại bình thường

Nghiên cứu cho thấy, nhiệt độ lý tưởng để heo đực hoạt động sinh dục ổn định là khoảng 23°C, và không nên vượt quá 25°C. Khi nhiệt độ chuồng tăng cao hơn mức này, dù không có biểu hiện rõ ràng bên ngoài, chất lượng tinh vẫn bị ảnh hưởng âm thầm và kéo dài.

Điều này dẫn đến hậu quả nguy hiểm là phối giống không đậu, làm chậm toàn bộ chu kỳ sinh sản của đàn nái – gây thiệt hại rất lớn về mặt năng suất.

Heo thịt bị stress nhiệt: Bỏ ăn, tăng trưởng chậm, dễ bệnh và hao hụt cao

Heo thịt là nhóm bị ảnh hưởng rõ ràng và dễ nhận thấy nhất khi gặp stress nhiệt. Dưới tác động của nắng nóng, đàn heo thường có các biểu hiện:

• Thở hổn hển, da đỏ ửng, nằm bẹp, lờ đờ

• Giảm ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn

• Uống nước nhiều, tiểu nhiều, run cơ

• Giảm sức đề kháng, dễ mắc các bệnh hô hấp

Stress nhiệt kéo dài làm cho heo:

• Tăng tỷ lệ loại thải, chết sớm, hao hụt đàn

• Tăng số ngày nuôi để đạt trọng lượng xuất chuồng

• Giảm tốc độ tăng trọng (ADG), hiệu quả chuyển hóa thức ăn (FCR) kém

• Giảm giá trị thân thịt và giá bán

Bảng so sánh hiệu quả nuôi heo thịt theo nhiệt độ chuồng

• Khi nuôi ở 30°C, heo cần tới 140 ngày mới đạt 100kg → chậm hơn 25 ngày so với chuồng mát 22°C

• ADG giảm gần 130g/ngày, nghĩa là heo lớn rất chậm

• FCR tăng → ăn nhiều mà không lớn tương xứng, làm đội chi phí thức ăn

Sự chênh lệch này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của cả lứa nuôi. Nếu không can thiệp, hiệu quả kinh tế sẽ giảm mạnh, chưa kể chi phí thuốc điều trị tăng do sức đề kháng của heo kém đi trong môi trường nóng ẩm.

Stress nhiệt làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh hô hấp ở heo thịt

Một trong những hậu quả nặng nề nhất của stress nhiệt là làm giảm sức đề kháng, khiến heo dễ mắc các bệnh cơ hội, đặc biệt là bệnh hô hấp. Các tác nhân thường gặp gồm:

• PRRS (hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp)

• Mycoplasma hyopneumoniae (suyễn)

• Tụ huyết trùng

• APP (Actinobacillus Pleuropneumonia)

• Streptococcus suis

Các bệnh này không chỉ làm tăng tỷ lệ chết mà còn gây sụt cân, giảm năng suất thịt, tăng tỷ lệ loại đàn. Việc điều trị thường tốn kém và kéo dài, chưa kể nguy cơ lây lan nhanh nếu điều kiện chuồng trại không được cải thiện kịp thời.

Giải pháp bảo vệ heo đực và heo thịt trong mùa nóng

Để hạn chế stress nhiệt, bà con cần:

• Duy trì nhiệt độ chuồng từ 22–25°C cho heo đực và thịt.

• Tăng cường thông gió, sử dụng quạt, giàn mát, phun sương.

• Bổ sung vitamin C, điện giải vào nước uống.

• Cho ăn vào sáng sớm và chiều mát.

• Tránh xáo trộn, vận chuyển hoặc thay đổi khẩu phần vào ngày nắng gắt.

• Theo dõi chất lượng tinh heo đực thường xuyên, nếu cần tạm ngưng khai thác khi nắng quá nóng.

Chỉ một đợt nắng nóng kéo dài, nếu không xử lý đúng cách, bà con có thể mất trắng lứa heo, mất kỳ phối giống, hoặc tốn thêm hàng chục ngày nuôi mà năng suất không đổi. Việc đầu tư làm mát chuồng trại, bổ sung dinh dưỡng, kiểm soát nhiệt độ là yếu tố sống còn để giữ lợi nhuận ổn định.

Trong bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu những yếu tố khiến stress nhiệt dễ phát sinh và cách kiểm soát toàn diện trong hệ thống chuồng trại.