Hiểm họa dịch bệnh vẫn còn rình rập

Dịch tả lợn châu Phi (ASF – African Swine Fever) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus ASFV gây ra, ảnh hưởng đến lợn nuôi và lợn rừng ở mọi lứa tuổi. Virus này không lây sang người, nhưng có thể khiến lợn bệnh chết hàng loạt chỉ trong vài ngày, gây tổn thất nặng nề cho ngành chăn nuôi.

Điểm nguy hiểm của dịch ASF nằm ở khả năng tồn tại lâu trong môi trường, phân, thức ăn thừa, dụng cụ chăn nuôi, và rất khó bị tiêu diệt bằng các phương pháp sát trùng thông thường.

Đường lây truyền và mức độ nguy hiểm

Virus ASF lây qua đường tiếp xúc trực tiếp, chất bài tiết, nước tiểu, phân, xác heo chết, dụng cụ chăn nuôi, phương tiện vận chuyển, thậm chí cả qua côn trùng như ve mềm. ASF không lây sang người nhưng có khả năng lây lan nhanh, làm chết heo hàng loạt.

Khi heo nhiễm virus:

• Heo thường sốt cao (40–42°C), bỏ ăn, nằm nhiều.

• Có biểu hiện da tím tái, đặc biệt là ở tai, bụng, chân.

• Xuất hiện xuất huyết nội tạng, hạch bạch huyết sưng to.

• Tỷ lệ chết có thể lên tới 100% tùy vào độc lực của chủng virus.

Một điểm nguy hiểm nữa là heo nhiễm ASF có thể chết rất nhanh chỉ sau 3–7 ngày phát bệnh, khiến người chăn nuôi không kịp trở tay.

Thực trạng dịch bệnh và cảnh báo hiện nay

Trong thời gian gần đây, ASF được ghi nhận trở lại ở một số địa phương thuộc miền Bắc và Bắc Trung Bộ. Một số trại nhỏ lẻ do chủ quan trong khâu sát trùng, kiểm soát nguồn con giống và thức ăn đã trở thành ổ dịch. Đây là lời cảnh báo cho toàn ngành, đặc biệt trong bối cảnh thời tiết giao mùa thuận lợi cho virus phát triển.

Thực trạng cho thấy:

• Nhiều trại chưa đảm bảo an toàn sinh học nghiêm ngặt.

• Việc vứt xác heo chết bừa bãi vẫn còn xảy ra.

• Một số địa phương còn chậm trễ trong việc phát hiện và khoanh vùng dịch.

Điều này đòi hỏi phải nâng cao vai trò quản lý dịch tễ ở cả cấp địa phương và cơ sở chăn nuôi, siết chặt các biện pháp kiểm soát dịch bệnh từ gốc.

Giải pháp kiểm soát và phòng ngừa hiệu quả

Trước sự phức tạp của dịch tả lợn châu Phi, ngành chăn nuôi cần triển khai đồng bộ các biện pháp phòng dịch theo hướng an toàn sinh học khép kín. Không chỉ dựa vào biện pháp hành chính hay tiêu hủy bắt buộc, mà phải thay đổi từ tư duy sản xuất.

Một số giải pháp được khuyến nghị:

• Tuyệt đối không sử dụng thức ăn thừa chưa qua xử lý nhiệt.

• Kiểm soát nghiêm ngặt việc nhập con giống, đặc biệt là từ vùng có nguy cơ dịch.

• Khử trùng định kỳ chuồng trại, phương tiện, thiết bị, đặc biệt ở khu vực tiếp nhận heo.

• Áp dụng mô hình trại chăn nuôi an toàn sinh học (BIOSECURITY): không để người lạ vào trại, phân luồng rõ ràng khu nuôi – khu chứa thức ăn – khu xử lý phân.

• Theo dõi sức khỏe đàn heo mỗi ngày: kịp thời phát hiện dấu hiệu bất thường để báo cơ quan thú y.

Kỳ vọng vào vắc-xin và sự chủ động của người chăn nuôi

Hiện nay, một số vắc-xin ASF do Việt Nam nghiên cứu đã được cấp phép thử nghiệm và triển khai tiêm nhỏ lẻ tại một số tỉnh. Tuy nhiên, để tiêm đại trà vẫn cần thời gian theo dõi hiệu quả. Vì vậy, giải pháp hữu hiệu nhất trong giai đoạn này vẫn là “phòng hơn chống”, với sự vào cuộc đồng bộ từ nhà nước, doanh nghiệp, đến từng hộ chăn nuôi.

Dịch tả lợn châu Phi không chỉ là vấn đề thú y, mà là bài toán lớn của toàn ngành nông nghiệp. Việc kiểm soát thành công dịch bệnh sẽ không thể thực hiện nếu thiếu sự kiên trì, đồng lòng và cập nhật thông tin thường xuyên của người chăn nuôi.