Trong những năm gần đây, dịch tiêu chảy cấp trên heo – hay còn gọi là PED (Porcine Epidemic Diarrhoea) – đang trở thành mối lo hàng đầu của nhiều trại chăn nuôi, đặc biệt là vào thời điểm giao mùa. Đây là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra, có khả năng lây lan rất nhanh và gây chết hàng loạt heo con nếu không kiểm soát kịp thời.
Bệnh PED do virus thuộc họ Coronavirus gây ra. Virus tấn công trực tiếp vào hệ thống nhung mao ruột của heo, làm phá hủy các tế bào hấp thu dinh dưỡng. Hậu quả là heo không hấp thu được thức ăn, dẫn đến tiêu chảy, mất nước và nhanh chóng suy kiệt.
Hiện có hai type chính:
PED type 1: thường xuất hiện ở heo sau cai sữa, mức độ nhẹ hơn.
PED type 2: nguy hiểm hơn, gây bệnh ở heo con theo mẹ và heo hậu bị, thường gây chết nhiều khi bùng phát lần đầu tại trại.
Virus PED lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa, đặc biệt từ phân của heo bệnh. Ngoài ra, virus còn có thể phát tán qua:
Người chăm sóc, dụng cụ, quần áo, xe vận chuyển
Tinh heo và nguồn nước bị nhiễm mầm bệnh
Sau khi vào cơ thể, virus nhân lên nhanh trong đoạn không tràng và hồi tràng của ruột non, làm nhung mao ruột bị teo đi, dẫn đến giảm hấp thu và tiêu chảy nặng. Bệnh thường có thời gian ủ từ 1 đến 2 ngày, sau đó bùng phát trên diện rộng.
Một khi virus đã xâm nhập, hầu như toàn bộ đàn heo trong trại đều có thể bị nhiễm bệnh trong vòng 5–10 ngày. Triệu chứng sẽ kéo dài khoảng 7–14 ngày nếu không có biến chứng nặng.
Heo nái: tiêu chảy khoảng 30%, hiếm khi chết
Heo con theo mẹ dưới 1 tuần tuổi: tiêu chảy 100%, tỷ lệ chết rất cao
Heo hậu bị và heo sau cai: tiêu chảy, giảm tăng trưởng, tỷ lệ chết thấp hơn
Đáng chú ý, trong các trại chưa từng nhiễm PED, tỷ lệ chết ở heo con sơ sinh có thể lên đến 100% trong những ngày đầu bùng dịch.
Ở heo con nhỏ hơn 7 ngày tuổi, các biểu hiện thường gặp bao gồm:
Tiêu chảy phân vàng lỏng có mùi hôi, sau đó chuyển sang tiêu chảy toàn nước
Heo con yếu, nằm bẹp, mắt lõm sâu, mất nước nghiêm trọng
Tử vong xảy ra chỉ sau 3–4 ngày kể từ khi khởi phát triệu chứng
Nếu quan sát thấy tình trạng tiêu chảy lan nhanh giữa các ô chuồng, cần nhanh chóng cách ly, vệ sinh sát trùng và liên hệ với bác sĩ thú y để chẩn đoán sớm.
PED là một trong những bệnh nguy hiểm nhất với heo con sơ sinh, có thể bùng phát dữ dội và gây tổn thất nặng nề. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, hiểu đúng cơ chế lây lan và phản ứng kịp thời sẽ giúp bà con phòng bệnh chủ động, hạn chế tối đa thiệt hại kinh tế cho trại.
Trong bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu cụ thể triệu chứng PED ở từng nhóm tuổi của heo để bà con dễ dàng nhận diện và xử lý phù hợp.
Không ít người chăn nuôi chỉ tập trung điều trị tiêu chảy ở heo con mà bỏ qua nguyên nhân sâu xa đến từ đàn nái.
Tiêu chảy trong tuần đầu đời là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây chết sơ sinh, giảm tăng trưởng và tăng chi phí điều trị cho người chăn nuôi.
Heo con là đối tượng dễ tổn thương nhất trong toàn bộ chu kỳ chăn nuôi.
Heo nái là trung tâm sinh sản của cả trại, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng heo con
Vệ sinh chuồng trại không chỉ là bước dọn dẹp đơn thuần mà là nền tảng đầu tiên giúp bảo vệ đàn heo khỏi các mầm bệnh tồn dư.
An toàn sinh học là nền tảng cốt lõi để giữ trại heo khỏe mạnh, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh ngày càng phức tạp như hiện nay.
.jpg)
Khi nói đến tiêu chảy ở heo sau cai và heo thịt, người chăn nuôi thường nghĩ đến E.coli, Salmonella hay viêm ruột do độc tố. Tuy nhiên, có một tác nhân thường bị bỏ sót vì không gây triệu chứng rầm rộ – đó là Balantidium coli, một loại ký sinh trùng đơn bào sống trong ruột heo. Dù không phải lúc nào cũng gây bệnh, nhưng khi gặp điều kiện thuận lợi, B. coli có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tiêu chảy, khiến quá trình điều trị kéo dài và khó kiểm soát hơn.
Bệnh cầu trùng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy kéo dài, phân lỏng màu trắng sữa hoặc vàng kem ở heo con.
.jpg)
