Khi heo con đồng loạt tiêu chảy trong những ngày đầu sau sinh, nguyên nhân rất thường gặp là do các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm như virus và vi khuẩn. Việc phân biệt đúng nguyên nhân giúp người chăn nuôi chọn đúng thuốc, đúng phác đồ và không lạm dụng kháng sinh.

Virus tiêu chảy phổ biến – dễ lây, khó cứu nếu không phòng trước

Ba loại virus thường gây tiêu chảy sớm ở heo con là PED, TGE và Rotavirus.

• PED (Porcine Epidemic Diarrhea): xuất hiện rất nhanh, tỷ lệ mắc gần như 100%, heo con chết nhiều trong 2–3 ngày đầu nếu nái chưa từng bị nhiễm. Phân heo con màu trắng, loãng như nước vo gạo.

• TGE (Transmissible Gastroenteritis): phân giống PED nhưng mùi hôi hơn, lây rất nhanh cả trại. Tỷ lệ chết cũng rất cao.

• Rotavirus: nhẹ hơn PED, thường xảy ra ở ngày 5–7, phân vàng, heo con vẫn bú được, tỷ lệ chết thấp hơn nhưng kéo dài hơn.

Cả 3 virus này không có thuốc đặc trị. Việc điều trị chủ yếu là giữ ấm, bổ sung điện giải, men tiêu hóa và tăng sức đề kháng. Phòng bệnh bằng vaccine hoặc dùng “ruột tươi” từ heo sống sót đã nhiễm để tạo miễn dịch cho nái.

Vi khuẩn gây bệnh – cần dùng đúng kháng sinh để hiệu quả

Các loại vi khuẩn thường gây tiêu chảy ở heo con bao gồm:

• E.coli: tiêu chảy phân trắng, heo yếu nhanh, tử vong cao nếu không được bù nước kịp thời. Có thể điều trị bằng kháng sinh nhóm colistin, gentamycin...

• Clostridium perfringens: gây phân có máu, mùi hôi thối, heo chết rất nhanh. Nên dùng penicillin hoặc amoxicillin tiêm sớm.

• Salmonella: tiêu chảy phân xanh, mùi khai, dễ nhầm với rối loạn tiêu hóa do stress. Điều trị bằng sulfamethoxazole, florfenicol hoặc enrofloxacin.

• Cầu trùng và Balantidium: thường gặp ở heo 7–15 ngày tuổi. Phân vàng sệt, đôi khi có máu. Sử dụng toltrazuril hoặc sulfonamide trộn cám.

Việc xác định chính xác nguyên nhân bằng triệu chứng và lứa tuổi mắc giúp tránh tình trạng dùng sai thuốc hoặc phối hợp kháng sinh không hiệu quả.

Không nhầm lẫn giữa virus và vi khuẩn

Điểm khác biệt lớn nhất giữa tiêu chảy do virus và vi khuẩn:

• Virus: lây rất nhanh, cả ổ bị cùng lúc, không có thuốc đặc trị

• Vi khuẩn: có thể chỉ vài con bị, thường có biểu hiện sốt, viêm rốn, mất nước

Dấu hiệu này giúp người nuôi cân nhắc dùng kháng sinh. Nếu do virus mà dùng kháng sinh trộn đại trà vừa tốn kém vừa hại hệ vi sinh đường ruột.

Điều trị tiêu chảy đúng cách – ít thuốc nhưng đúng lúc

Phác đồ xử lý khuyến cáo:

• Cách ly heo bệnh, giữ ấm và lau khô sau khi vệ sinh vùng đuôi

• Bổ sung men tiêu hóa, điện giải, vitamin C cho toàn đàn

• Dùng kháng sinh tiêm cá thể khi có dấu hiệu viêm rốn, sốt, phân có máu

• Vệ sinh máng uống, thay nước sạch mỗi ngày

Ngoài ra, nên ghi nhận ngày mắc bệnh, lứa tuổi, biểu hiện lâm sàng để báo bác sĩ thú y nếu cần hỗ trợ xét nghiệm hoặc điều chỉnh phác đồ.

Hiểu bệnh để chọn đúng thuốc – nuôi dễ hơn, chi phí nhẹ hơn

Không phải tiêu chảy nào cũng cần dùng thuốc. Nhưng nếu đã cần thì phải chọn đúng. Nhận diện sớm, xử lý đúng nguyên nhân, dùng thuốc hợp lý sẽ giúp heo con phục hồi nhanh, hạn chế lây lan và giảm hẳn tổn thất kinh tế.

Trong bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ tập trung vào giải pháp chủ động: từ vệ sinh chuồng, kiểm soát nhiệt độ úm đến tăng cường biosecurity – hướng đi bền vững để ngăn tiêu chảy từ gốc.