Hội chứng viêm vú – viêm tử cung – mất sữa (M.M.A) là một rối loạn phức hợp thường gặp ở heo nái sau sinh, làm giảm năng suất và gây thiệt hại nặng cho người chăn nuôi. Để phòng và trị hiệu quả, việc hiểu rõ nguyên nhân và yếu tố nguy cơ là điều tiên quyết.

Tác nhân gây bệnh chủ yếu là vi khuẩn xâm nhập sau sinh

Mầm bệnh chủ yếu gây ra hội chứng M.M.A là các loại vi khuẩn cơ hội, thường trú trong môi trường chuồng trại, chất thải hoặc dụng cụ đỡ đẻ. Một số vi khuẩn phổ biến bao gồm:

• Escherichia coli (E. coli): gây nhiễm trùng tử cung và mất sữa

• Klebsiella spp., Proteus spp., Pseudomonas spp.

• Streptococcus spp. và Staphylococcus spp.

• Một số chủng Clostridium có thể gây viêm nặng và độc tính cao

Những vi khuẩn này xâm nhập qua đường sinh dục, bầu vú hoặc thông qua máng uống, nền chuồng bẩn. Sau khi vào cơ thể nái, chúng sinh sôi nhanh chóng nhờ điều kiện thuận lợi sau sinh như máu đọng, tổn thương mô, giảm miễn dịch.

Yếu tố thuận lợi thúc đẩy bệnh phát triển trong trại

Không chỉ vi khuẩn, các điều kiện môi trường và quy trình quản lý kém cũng là nguyên nhân gián tiếp khiến hội chứng M.M.A bùng phát:

• Đỡ đẻ không đúng kỹ thuật, can thiệp sâu, không vệ sinh tay và dụng cụ

• Nền chuồng ẩm, dơ, chứa phân – nước tiểu tích tụ lâu ngày

• Thiếu nước uống sạch khiến nái bị mất nước sau sinh, ảnh hưởng tiết sữa

• Thức ăn thiếu chất xơ, mất cân bằng khoáng, gây táo bón hoặc rối loạn tiêu hóa

• Căng thẳng do nhiệt độ cao, nái bị stress kéo dài

Đặc biệt, nếu không có quy trình sát trùng chuồng đẻ trước khi nái vào sinh hoặc không vệ sinh âm hộ đúng cách, nguy cơ nhiễm khuẩn sẽ tăng cao.

Liên hệ giữa viêm và mất sữa – vòng xoáy nguy hiểm

Một trong những điểm nguy hiểm của hội chứng M.M.A là các yếu tố này thường liên kết với nhau thành vòng lặp:

• Viêm vú khiến nái đau, giảm bú → heo con đói → bú không đều → ứ sữa → viêm nặng hơn

• Viêm tử cung làm nái sốt, chán ăn → giảm nước uống → mất sữa

• Mất sữa khiến heo con đói → cắn nhau → tiêu chảy, chết rải rác

Vòng xoáy này nếu không được phát hiện sớm và can thiệp đúng sẽ khiến nái suy nhanh, tỷ lệ chết con tăng và thiệt hại nhân lên từng ngày.

Phân biệt đúng nguyên nhân để phòng trị hiệu quả

Không phải nái nào mất sữa cũng do viêm vú, và không phải nái sốt sau sinh nào cũng bị viêm tử cung. Do đó, bà con cần quan sát kỹ:

• Có dịch âm đạo bất thường không?

• Bầu vú có dấu hiệu sưng, nóng, cứng không?

• Heo con bú tốt hay không? Có heo con chết không rõ nguyên nhân?

Việc phối hợp quan sát lâm sàng với lịch sử chăm sóc sẽ giúp xác định nguyên nhân sát nhất.

Trong bài tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu cách phòng ngừa hội chứng M.M.A – từ khâu chuẩn bị chuồng đẻ, quy trình đỡ đẻ cho đến việc hỗ trợ nái sau sinh đúng cách để giảm nguy cơ viêm và mất sữa.