Balantidium coli là một loại trùng lông đơn bào, sinh sống trong ruột già của heo, người và một số động vật khác. Chúng có hai dạng tồn tại:
Thể hoạt động: di chuyển bằng lông, sống trong ruột heo
Thể bào nang: tồn tại trong môi trường ngoài và lây qua đường tiêu hóa
B. coli thường sống hội sinh, tức là tồn tại hòa bình với vật chủ. Tuy nhiên, khi sức đề kháng heo giảm hoặc có tổn thương ruột, chúng có thể xâm nhập vào niêm mạc, gây viêm loét và tiêu chảy.
Tác nhân này thường được phát hiện nhiều ở:
Heo sau cai (4–8 tuần tuổi): đang thay đổi khẩu phần ăn, dễ stress
Heo thịt từ 15–60kg: nếu có nền chuồng bẩn, nước uống nhiễm bẩn
Trại có tiêu chảy kéo dài, điều trị E.coli – Salmonella không dứt điểm
Điểm đặc biệt là Balantidium coli thường đi kèm với các tác nhân khác như E.coli, Salmonella, virus gây tiêu chảy... khiến bệnh nặng hơn và khó hồi phục.
Heo bị nhiễm đơn thuần B. coli thường không có biểu hiện rõ. Tuy nhiên, khi bệnh phát ra, thường thấy:
Phân sệt hoặc loãng, có nhầy, có thể lẫn ít máu
Heo ăn giảm, lông xù, bụng hóp nhẹ
Chậm lớn, tăng hệ số FCR, kéo dài thời gian nuôi
Trong nhiều ca bệnh, điều trị E.coli không khỏi vì chưa xử lý tác nhân B. coli đi kèm
Nếu soi phân dưới kính hiển vi, có thể thấy trùng lông di động – đặc trưng cho Balantidium coli.
Balantidium coli lây qua đường phân – miệng:
Thể bào nang trong phân lẫn vào nước uống, thức ăn
Heo ăn phải bào nang sẽ nhiễm và phát bệnh
Nền chuồng bẩn, máng ăn dính phân là yếu tố nguy cơ cao
Ngoài ra, nếu trại có sẵn E.coli hoặc vi khuẩn gây tiêu chảy, B. coli có thể làm tình trạng trở nên phức tạp, kéo dài hơn và khó điều trị hơn bằng kháng sinh thông thường.
trong bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu cách điều trị và kiểm soát tiêu chảy do Balantidium coli – bao gồm phác đồ sử dụng sulmotril, kết hợp vệ sinh chuồng trại và xử lý môi trường để tránh tái nhiễm.