Hội chứng viêm vú – viêm tử cung – mất sữa ở heo nái (thường gọi là M.M.A) là một trong những bệnh lý hậu sản phổ biến, gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi nếu không phát hiện và xử lý kịp thời. Nhận diện đúng các dấu hiệu sớm giúp can thiệp hiệu quả, tránh heo con chết đói hàng loạt hoặc nái bị loại sớm.

Các giai đoạn heo nái dễ mắc hội chứng M.M.A

Hội chứng M.M.A thường xuất hiện trong khoảng 3–14 ngày sau sinh, nhưng các biểu hiện có thể manh nha từ trước khi đẻ.

• Trước khi đẻ: nái có thể có dấu hiệu mệt mỏi, bầu vú căng nhưng không tiết sữa sớm, lười ăn.

• Ngày đẻ: nái đẻ lâu, rặn yếu, thai ra ngắt quãng, một số trường hợp phải can thiệp đỡ đẻ kéo dài.

• 1–3 ngày sau sinh: nái sốt nhẹ hoặc cao, bỏ ăn, heo con bấu vú kêu nhiều, bầu vú nóng, đỏ, cứng.

• 3–14 ngày sau sinh: triệu chứng mất sữa rõ rệt, nái vẫn khỏe nhưng không tiết sữa, vú mềm và trống.

Dấu hiệu nhận biết viêm vú ở nái sau sinh

Viêm vú có thể ở thể cấp hoặc mãn, tùy theo mức độ và thời điểm phát hiện:

• Bầu vú sưng, nóng, đỏ, đau, sờ vào heo phản ứng mạnh

• Sữa tiết ra loãng, vón cục hoặc đổi màu (trắng đục, hơi vàng)

• Heo con không bú được hoặc bú ít, dẫn đến đói và chết lẻ tẻ

• Trường hợp nặng: nái sốt cao > 40.5°C, thở nhanh, nằm nhiều

Nếu không điều trị sớm, tình trạng viêm vú có thể gây mất sữa vĩnh viễn ở vài đầu vú, ảnh hưởng đến lứa sau.

Dấu hiệu viêm tử cung và hậu quả lâu dài 

Viêm tử cung thường xảy ra sau khi đẻ, đặc biệt ở những trường hợp đỡ đẻ kéo dài, đẻ sót nhau hoặc thai chết lưu.

• Âm hộ tiết dịch trắng đục hoặc vàng mủ

• Có mùi hôi khó chịu, đôi khi dịch kèm máu

• Nái sốt, bỏ ăn hoặc ăn kém kéo dài

• Cổ tử cung không co lại bình thường sau sinh

Viêm tử cung nếu để kéo dài có thể dẫn tới viêm mãn, khó lên giống trở lại, tăng tỷ lệ loại nái sau 1–2 lứa.

Mất sữa – kẻ thù thầm lặng của cả đàn con

Có hai dạng mất sữa chính:

• Giảm sản xuất sữa: sữa ít dần, không đủ cho cả ổ bú

• Giảm tiết sữa: vú có sữa nhưng không tiết ra, thường do tắc tuyến hoặc mất phản xạ tiết sữa

Dấu hiệu dễ nhận biết:

• Heo con gào bú, chen lấn nhưng không no

• Nái đứng nằm bất thường, không cho bú

• Kiểm tra thấy bầu vú mềm, trống, không sữa tiết ra khi vắt

Nếu không can thiệp sớm, mất sữa gây chết con do đói, suy kiệt, tiêu chảy thứ phát. Đồng thời cũng gây stress kéo dài cho nái, ảnh hưởng năng suất sinh sản về sau.

Phát hiện sớm – cứu cả nái lẫn con

Việc theo dõi sát sao nái sau sinh trong 3–5 ngày đầu đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện và điều trị sớm hội chứng M.M.A. Bà con nên ghi chú biểu hiện sốt, ăn uống, tình trạng bầu vú và dịch âm đạo mỗi ngày. 

Trong bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân và tác nhân gây ra hội chứng M.M.A – từ đó có biện pháp phòng bệnh từ gốc, thay vì chỉ chữa phần ngọn.